Qëllimi i këtij studimi është të kontrollojë se si palët, si posedues të informacionit publik në fushën e të hyrave dhe shpenzimeve të tyre, i përmbushin në mënyrë konsekuente detyrimet e tyre ligjore dhe se në mënyrë transparente dhe të përgjegjshme disponojnë financat partiake. Për këtë qëllim, 19 kërkesa për qasje në informacion publik u janë dërguar 28 partive politike (ose gjithsej 532 kërkesa).
Në bazë të analizës, shqetësuese është pjesëmarrja relativisht e ulët e kërkesave të paraqitura (54% përgjigje), veçanërisht nga partitë më të mëdha parlamentare, të cilat vitet e fundit kanë marrë fonde të konsiderueshme nga buxheti i shtetit. Nga përgjigjet e marra, dallohen disa parti si më të vetëdijshme për obligimet ligjore që dalin nga Ligji për Qasje në Informatat me Karakter Publik.
Për sa i përket aksesit thelbësor në informacion, partitë janë përgjithësisht të gatshme të ndajnë informacionin e kërkuar prej tyre, siç dëshmohet nga fakti se vetëm 17% e përgjigjeve të dorëzuara ishin të paplota.
Partitë politike kryesisht kanë caktuar zyrtarë për qasje në informacionin publik. Megjithatë, në vend të akteve individuale të emërimit të një personi, ata dorëzojnë një kopje të shkresës së dorëzuar në AQLI, ku informojnë Agjencinë për emërimin e personit.
Qytetarët dhe gazetarët pothuajse aspak nuk e shfrytëzojnë mundësinë ligjore për të paraqitur kërkesa për qasje të lirë në informacion tek partitë politike. Vetëm një parti ka marrë një pyetje gjatë vitit 2020, të cilës i është përgjigjur gjithashtu pozitivisht.
Sa i përket kufizimit të qasjes në informacion, një parti politike nuk e konsideron informacionin për numrin e anëtarëve të partisë si informacion publik.
Statutet e partive politike rregullojnë përmbajtje të ngjashme. Në të njëjtën kohë, shumë nga partitë politike nuk kanë miratuar akt për operacione materiale dhe financiare, ndonëse e kanë paraparë me statut. Sa i përket anëtarësimit, vetëm njëra palë e rregullon me rregullore pagesën e anëtarësimit, ndërsa gjashtë prej tyre e bëjnë ate me vendim. Shumë parti kanë vendosur të mos arkëtojnë tarifa të anëtarësimit për arsye socio-ekonomike.
Partitë politike kryesisht ndjekin formën e përcaktuar për përgatitjen e raportit financiar vjetor. Shumica e partive politike kanë dorëzuar pasqyrat financiare vjetore. Sa i përket obligimeve raportuese për donacionet e pranuara, shumë nga partitë nuk kanë pranuar donacione dhe për këtë arsye raportojnë se nuk kanë raporte dhe regjistra të donacioneve. Partitë më të vogla ose nuk kanë fare ose kanë dukshëm më pak prona. Asnjë parti nuk i ka kthyer paratë shtetit, për shkak të tejkalimit të maksimumit të përcaktuar me ligj për donacione.
Dokumenti për politikat publike është në dispozicion në gjuhën maqedonase dhe në gjuhën shqipe.
Ky dokument për politikat publike është përgatitur nga Fondacioni Shoqëri e hapur – Maqedoni (FSHHM) për Institutin republikan ndërkombëtar (IRI) në kuadër të programit “Avancimi i transparencës financiare të partive politike në Republikën e Maqedonisë së Veriut” me mbështetje financiare nga Fondacioni kombëtar për Demokraci nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës (SHBA).
Për përmbajtjen është përgjegjëse FSHHM-ja dhe në asnjë mënyrë nuk i pasqyron qëndrimet e Institutit ndërkombëtar republikan (IRI) dhe Fondit kombëtar për demokraci.
—————————————————
9 Prill 2022