Kushte të këqija të jetesës, nivel i lartë i korrupsionit, mungesë e organizimit të studentëve dhe vetëm 61 denarë për tre ushqime – mëngjes, drekë dhe darkë. Kjo është situata në konviktet shtetërore “Stiv Naumov”, “Goce Delçev” dhe “Kuzman Josifovski – Pitu”, të cilat funksionojnë nën kujdesin e Qendrës Shtetërore të Studentëve Shkup – QShS Shkup.
Buxheti mesatar për këto konvikte është 3.5 milion euro në vit. Por vetëm 15 përqind e këtyre mjeteve ndahen për ushqim në mensat studentore, ndërsa për rrogat e të punësuarjve ndahen 28 përqind. Për më tepër, 40 përqind e studentëve raportuan korrupsion në konviktin ku kanë qëndruar, ndërsa 33 përqind e kanë përjetuar vetë këtë, qoftë duke marrë shtretër ose privilegje të caktuara gjatë qëndrimit.
Këto janë disa nga konkluzionet e dy hulumtimeve të reja të Forumit Arsimor Rinor që përqendrohen në cilësinë e jetës së studentëve dhe perceptimet për korrupsionin në konvikte për periudhën 2014-2018. Ata u prezantuan sot në Info klubin e Qendrës Shtetërore të Studentëve.
“Është e qartë se këto 15 përqind që ndahen nga buxheti nuk janë të mjaftueshme për një student,” vuri në dukje Petar Barllakovski, hulumtues dhe asistent i projektit në FAR. Deri në të dhënat së bashku me Martina Ilievskë kanë ardhur përmes një analize të raporteve financiare vjetore të QShS-së dhe kontratave të nënshkruara të prokurimit publik.
“Këto 15% të buxhetit të përgjithshëm ndoshta do të ishin të mjaftueshme për ushqim nëse buxheti do të ishte shumë më i madh, por me këtë shumë nuk përmbushet as standardi bazë. Sipas të gjitha standardeve, në këtë qytet, minimumi do që do të ishte i mjaftueshëm për një person në ditë është 100 denarë. Studentët në konvikte nuk i marrin as dy të tretat e kësaj shume” – shtoi ai.
Një student për akomodim dhe ushqim paguan 3.410 denarë në muaj në llogarinë e Qendrës Shtetëror të Studentëve. Sipas qiramarrësve të anketuar, qëndrimi në një konvikt është alternativa më e lirë në krahasim me akomodimin privat. Por edhe për Barlakovski, kjo shumë është shumë në krahasim me cilësinë e jetës që konviktet u ofrojnë studentëve.
“3.410 denarë për të jetuar në kryeqytetin e vendit ku ka tre vakte dhe një çati lart, objektivisht nuk paraqet një shumë të madhe. Por shërbimet e ofruara në bazë të atyre parave, unë do të thoja se nuk meritojnë as zero denarë. Thjesht shikoni kushtet në konviktet shtetërore të studentëve, cilësinë e ushqimit, vëllimin e ushqimit dhe mendoj se do të jetë e qartë për ne atëherë nëse ia vlen paratë. Por për shkak të paaftësisë financiare, shumë studentë të cilët nuk mund të përballojnë strehim jashtë fjetjeve, është normale që ata të vijnë këtu, “tha Barlakovski.
Tryeza modeste e studentëve flet edhe për faktin se çdo vit Konvikti Shtetëror – Shkup blente 4 mijë kilogramë banane, që do të thotë se studentët merrnin vetëm 1 banane në muaj.
Barlakovski theksoi se kushtet e këqija në konvikte si dhe zhvillimet shoqërore kontribuan në uljen e numrit të studentëve të akomoduar në konviktet në Shkup me 21%. Përkundër kësaj, në të njëjtën periudhë u regjistrua një rritje prej 4% e numrit të të punësuarve.
Ekziston korrupsion, por studentët nuk dinë ku ta raportojnë atë
Kur bëhet fjalë për korrupsionin në konvikte, analiza tregon se një numër i madh i studentëve kanë vërejtur ose janë të vetëdijshëm për një rast korrupsioni në konviktet e tyre, por nuk e kanë raportuar atë. Kjo kryesisht për faktin se ata nuk e dinë se ku mund ta bëjnë atë në të vërtetë.
Dyzet përqind e të anketuarve thanë se kishin parë disa veprime të caktuara në konviktet e tyre, dhe 33 përqind kishin përvojë personale duke bërë një shtrat, ose ndonjë privilegj në konvikt.
“Më shumë se 70 përqind nuk do të përfshihen në korrupsion dhe do të dëshirojnë ta kenë atë, por 89 përqind nuk e dinë se ku mund të raportojnë edhe nëse e vëren atë,” tha ai. Jovana Gjorgjievska, të cilat së bashku me Alexandra Zivkovic hulumtoi pjesën e organizimit të studentëve dhe korrupsionit, si dhe perceptimet e studentëve për kushtet në konvikte.
Aktet ligjore dhe dokumentet që rregullojnë punën e konvikteve nuk parashhin dispozita për parandalimin e korrupsionit ose ngritjen e ndonjë procesi gjyqësor ndaj kujtdo që është i përfshirë në një rast të tillë, tha Gjorgjievska.
Vetë administrata e konvikteve ka qenë e korruptuar dhe në një moment është ngritur një komision për të zgjidhur problemin, por sipas Gjorgjievska, nuk ka asnjë informacion për këtë.
“3” për konviktet studentore
Shteti ka 11 konvikte studentore, nga të cilat 50 përqind e kapacitetit të përgjithshëm të shtretërve i përkasin Konviktit Shtetëror në Shkup. Cilësia e tyre mesatare e notës së jetës është 2.93, tha Gjorgjievska. “Kuzman Josifovski Pitu” ka rezultatin më të ulët me 2.5, dhe “Goce Delçev” ka rezultatin më të lartë me 3.79. Në mes është “Steve Naumov” me rezultatin 2.51.
“Edhe 3.79 nëse e merrni atë në një shkallë nga 1 deri në 5 është një rezultat relativisht i ulët dhe tregon shumë për cilësinë e standardit të jetesës së studentëve qiramarrës”, tha Gjorgjievska.
“Arsyet kryesore për këtë gradë përgjithësisht të ulët janë: kushte të dobëta të jetesës, përfshirë tualete të varfra, shtretër dhe ushqim, pastaj mungesë të vendeve të mësimit siç janë bibliotekat dhe dhomat e leximit, ato që ata erdhën në Shkup për studim dhe një e treta – mungesa e ngjarjeve dhe aktiviteteve sportive dhe kulturore “, shtoi ajo.
Analiza e dokumenteve strategjikë të konviketev, nga ana tjetër, tregoi se ekziston ndërgjegjësim për problemet, por nuk ka kritere që matin atë që është bërë, as një plan veprimi për atë që duhet të arrihet në të ardhmen.
Sa i përket pjesëmarrjes së studentëve në vendimmarrje, gjëja më e keqe është se Gjorgjievska thotë se 92 përqind e të anketuarve kurrë nuk kanë marrë pjesë në proces.
“Kjo është kryesisht për faktin se vitet e fundit nuk ka pasur asnjë këshill i banorëve dhe asnjë organ përfaqësues studentor. Por nëse kthehemi më tej, në një kohë kur ekzistojnë këto këshilla dhe trupa, nuk kemi asnjë informacion çfarë të na tregojë se çfarë bënë dhe bënë ato organe ”, tha ajo.
Kur u pyetën pse nuk janë përfshirë në vendimmarrje deri më tani, përgjigjet më të zakonshme kanë qenë mungesa e kohës, mungesa e informacionit në lidhje me mekanizmat në dispozicion të tyre dhe mungesa e besimit se ata mund të ndryshojnë diçka, shpjegoi Gjorgjievska. Mbi 70% thanë se nuk e dinë kush janë autoritetet në konviktet e tyre dhe përgjegjësitë e tyre.
Më shumë mjete dhe kompetenca për Qendrën Shtetërore të Studentëve
Sipas Barlakovskit, është e nevojshme të rritet fondi për konviktet e studentëve, veçanërisht në fushën e të ushqyerit dhe të infrastrukturës. Por është gjithashtu e nevojshme të formohen organe përfaqësuese që do të përcjellin problemet e studentëve në konvikte dhe do të inkurajojnë aktivizmin e studentëve dhe pjesëmarrjen e tyre në ngjarje kulturore, sportive dhe shoqërore.
Sipas Gjorgjievskës, standardi i studentëve nuk është vetëm që studentët të kenë një dhomë për të fjetur dhe të kenë tre vakte që kushtojnë 61 denarë në ditë, por edhe për dhomat ku ata mund të studiojnë.
Për Ilievskën, Qendra Shtetërore e Studentëve duhet të marrë një autoritet më të madh, por edhe pavarësi më të madhe nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës, pasi investimet e mëdha kalojnë ekskluzivisht përmes ministrisë.
Këto hulumtime janë pjesë e projektit të “Konvikte studentore pa korrupsion” të FAR-it. Ata janë realizuar pas tre aksioneve të zhvilluara në konviktet “Goce Delçev”, “Kuzman Josifovski-Pitu” dhe “Stiv Naumov”, ku i rinovuan oborret, dhomat e leximit dhe bibliotekat.
Georgi Bozhinovski
Emilija Petreska
Burimi: Radio MOF
—————————————————
5 Gusht 2019