РЕЗИМЕ НА СТРАТЕГИЈАТА НА ФОНДАЦИЈА ОТВОРЕНО ОПШТЕСТВО – МАКЕДОНИЈА ЗА ПЕРИОДОТ 2019-2022
Во периодот 2019-2022 година, Фондацијата Отворено општество – Македонија (ФООМ) ќе работи на постигнување на три стратегиски цели:
1) поддршка за реформите поврзани со приоритетните области на ФООМ (реформите поврзани со процесот на пристапување во ЕУ, образование и млади, здравство, правна и фискална рамка за граѓанското општество, правно зајакнување). Фондацијата ќе обезбеди поддршка за учеството на граѓанското општество, придонес во креирањето јавни политики и активности за градење капацитети и обезбедување практично знаење;
2) барање отчетност од властите преку следење на напредокот во однос на јавните политики поврзани со пристапувањето во ЕУ, следење на планирањето и трошењето на јавните средства во високото образование и на буџетските алокации кои ги афектираат маргинализираните групи во здравството, како и следење на политиките на локалните власти во областите на урбанистичко планирање, заштита на животната средина и локални буџети во три општини; и
3) подобрување на пристапот до и квалитетот на здравствените, правните и образовните услуги за заедниците кои имаат ограничен пристап до и незадоволителен квалитет на овие услуги и сервиси. Фондацијата ќе го поддржи воведувањето испробани модели на поддршка кои откако ќе се докажат како успешни, можат да бидат преземени од релевантните институции, и истовремено ќе работи на обезбедување подобри политики и услуги за овие заедници.
Поаѓајќи од претпоставката дека интеграцијата во ЕУ ќе биде главната движечка сила за промени во државата, концептот Учество на граѓанското општество во процесот на пристапување во ЕУ ќе ја поддржи реформската агенда поврзана со пристапувањето во ЕУ, која наместо техничко штиклирање на полињата треба да биде во служба на јавниот интерес и да придонесува за европеизација на општеството. ФООМ ќе ги гради капацитетите на граѓанското општество и на државните службеници вклучени во процесот на приближување на јавните политики но ќе поддржи и (не)формални мрежи од граѓански организации за тие да бидат дел од структурираниот дијалог со институциите и да обезбедат компетентен придонес во креирањето јавни политики во насока на нивна хармонизација во областите судство, антикорупција и анти-дискриминација со релевантното законодавство и стандардите на ЕУ. Ќе се работи и на поголемата информираност на граѓаните и на нивното разбирање за реформите поврзани со пристапувањето во ЕУ, со што ќе се поттикне поголема поддршка за ЕУ реформската агенда.
Во насока на подобрување на работата на локалните власти и подобро исполнување на очекувањата на граѓаните, концептот Партнерства во заедниците за унапредување на локалната демократија ќе ги зајакне локалните граѓански актери во три големи мултиетнички општини да се вклучат во инклузивни процеси преку кои нивните приоритети ќе станат дел од агендата на локалната власт. Граѓанските мрежи преку активности за следење и застапување ќе алармираат за потенцијално коруптивно однесување и ќе придонесат за подобар квалитет на политиките за урбанистичко планирање кои се традиционално подложни на корупција, на политиките за заштита на животната средина кои ги загрозуваат здравјето и квалитетот на животот на луѓето и на транспарентноста во трошењето на јавните средства.
Концептот Образование на помалите етнички заедници ќе работи на подобрување на квалитетот на образованието за учениците од помалубројните етнички заедници (Турци, Срби, Бошњаци и Роми). Училиштата (особено оние во руралните средини) се соочуваат со различни предизвици во однос на недоволни образовни ресурси на соодветните наставни јазици, недостиг на опрема и дидактички материјали, како и ограничени можности за професионален развој на наставниците. Директната поддршка за десет рурални училишта ќе ги подобри човечките капацитети и образовните ресурси и ќе придонесе за подобар квалитет на образовните услуги за околу 4.000 ученици. Работата со локалните и централните власти ќе придонесе за подобри образовни политики кои влијаат врз сите ученици од помалубројните етнички заедници.
Мрежната стратегија за правно зајакнување ќе придонесе за институционализација на одржлива рамка за правно зајакнување како и за подобрување на пристапот до правни услуги засновани во заедницата за сиромашните и маргинализираните заедници (Роми, сексуални работници/чки, лица кои користат дроги, текстилни работници/чки итн.). Претставниците на државните институции, локалните власти и граѓанските организации заеднички ќе работат на подготовка на Национален план за правно зајакнување, вклучување на параправниците во соодветните програми на ресорните министерства за здравство, правда и социјална политика, како и на подготовка на акциски планови во три општини со предоминантно ромско население. Освен тоа, Фондацијата ќе го следи спроведувањето на усвоените политики и ќе ги поддржи организациите кои обезбедуваат правни услуги за заедниците надвор од опфатот на услугите што ги обезбедува државата.
Во рамки на приоритетната област Овозможувачка средина за граѓанското општество, ФООМ ќе поддржи граѓански мрежи кои ќе работат со релевантни институции за идентификување на „сивите зони“ во правната и фискалната рамка за граѓанскиот сектор што оставаат простор за идни толкувања и злоупотреби од страна на властите. Крајната цел е да се обезбеди сигурна и стабилна средина за граѓанското општество што нема да зависи од политичката волја на властите. ФООМ ќе поддржи заеднички работни групи кои ги сочинуваат претставници на граѓанското општество и соодветните министерства за подготовка на предлози за измени и дополнувања на Законот за здруженија и фондации, промена на релевантните даночни регулативи што се однесуваат на граѓанското општество, како и за подготовка на политики и практики за транспарентно јавно финансирање на граѓанските организации.
Бидејќи младите се клучната движечка сила за позитивни промени во општеството, ФООМ во рамки на приоритетната област Студентски права и ангажираност, ќе поддржи младински и други организации чии активности ќе бидат насочени кон унапредување на правата и јакнење на статусот на младите и студентите преку нивно учество во креирањето подобри студентски и младински политики и ангажираност за подобар квалитет на сервисите што тие ги добиваат. Се очекува нивните мониторинг и застапувачки активности исто така да придонесат за функционален модел на младинско и студентско учество и организирање, како и за поголема транспарентност и отчетност во високото образование, на образовните власти, универзитетите и студентските домови.
Прогресивното планирање на здравствениот буџет е предуслов за развивање инклузивни и недискриминирачки здравствени политики и практики, па оттука поддршката на ФООМ во областа Здравствени политики засновани на права ќе поттикне системски промени во здравствениот сектор за заштита на правата на маргинализираните заедници. Суштинското учество на засегнатите заедници во креирањето на јавните политики ќе придонесе кон дизајнирање решенија кои не се само базирани на докази, туку и се потврдени и поддржани од нив.
Се очекува нашата поддршка за реформите во избраните приоритетни области од стратегијата да резултира во подобрени јавни политики и практики. Работата со институциите на локално и национално ниво ќе влијае врз унапредувањето на нивната работа и ќе ги направи поотворени за да одговорат на потребите на граѓаните, поотворени за соработка со граѓанските организации и отчетни за квалитетот на услугите што ги испорачуваат. Функционалните механизми за соработка и консултации ќе придонесат на граѓанското општество да се гледа како на партнер за побрзи, полесни и квалитетни акции на патот кон ЕУ.
ФООМ ќе ја реализира оваа стратегија во партнерство со голем број постојни и нови организации. Соработката со OSIFE, OSEPI, тематските програми и иницијативи (PHP, ESP, OSJI, RIO, Youth Exchange и Arts Exchange) претставува значајна додадена вредност која го збогатува нашето портфолио и го зголемува влијанието на нашата работа. ФООМ останува посветена на иницирање и учество во акции кои поттикнуваат регионална соработка со државите од Западен Балкан.