XHORXH SOROS, 30 nëntor 2020.
Me veton e Hungarisë dhe të Polonisë në buxhetin e Bashkimit Evropian dhe fondin e rimëkëmbjes KOVID-19, nevoja për të emetuar obligacione të përhershme nuk ka qenë kurrë më e madhe. Megjithëse BE-ja aktualisht nuk është në gjendje ta bëjë këtë duke pasur parasysh pasigurinë sa i përket të ardhmes së saj, shumë shtete anëtare mund dhe duhet të emetojnë obligacione të tilla.
NJU JORK – Në të kaluarën kam shkruar gjerësisht për dëshirueshmërinë e Bashkimit Evropian për të emetuar obligacione të përherhme. Por, sot propozoj që këtë duhet ta bëjë vendet individuale anëtare.
Për momentin, është e pamundur që BE-ja të emetojë obligacione të përhershme sepse vendet anëtare janë shumë të ndara. Polonia dhe Hungaria kanë vënë veton në buxhetin e ardhshëm të BE-së dhe fondin e rimëkëmbjes KOVID-19, ndërsa e ashtuquajtura “pesëshja dorështrënguar” (Austria, Danimarka, Finlanda, Holanda dhe Suedia) është më e interesuar për të kursyer para sesa të kontribuojë për të mirën e përbashkët. Investitorët do të blejnë obligacione të përhershme vetëm nga subjekti për të cilin ata besojnë se do të vazhdojë të ekzistojë në të ardhmen e parashikueshme. I tillë ishte rasti me Britaninë në shekullin XVIII (kur i emetoi konzollat, gjegjësisht, gjegjësisht obligacionet e konsoliduara) dhe me Shtetet e Bashkuara të Amerikës në shekullin XIX (kur e konsolidoi borxhin e shteteve individuale federale). Fatkeqësisht, nuk është i tillë rasti me BE-në sot.
BE-ja është në një situatë shumë të vështirë. Ajo po përballet me valën e dytë të KOVID-19, e cila kërcënon të jetë më shkatërruese se e para. Shtetet anëtare tashmë kanë shpenzuar një pjesë të madhe të burimeve të tyre financiare në luftën kundër koronavirusit gjatë valës së parë. Sigurimi i kujdesit shëndetësor dhe ringjallja e ekonomisë do të kërkojnë më shumë se 1.8 trilionë euro (2.2 trilion dollarë) në buxhetin e ri dhe fondin e rimëkëmbjes të quajtur “Brezi i ri i BE-së”. Në çdo rast, disponueshmëria e këtyre fondeve është shtyrë për shkak të vetove të Hungarisë dhe Polonisë.
Kryeministri hungarez Viktor Orban është i shqetësuar se dispozita e re e BE-së për sundimin e ligjit do të vendosë kufizime praktike mbi korrupsionin e tij personal dhe politik. Ai është aq i shqetësuar sa ka lidhur një marrëveshje bashkëpunimi detyruese me Poloninë, duke e tërhequr teposhtë edhe atë vend me të.
Duket se ekziston një mënyrë e thjeshtë për ta kapërcyer veton: zbatimi i të ashtuquajturës procedurë e bashkëpunimit të zgjeruar. Ajo u zyrtarizua me Traktatin e Lisbonës, ndërsa qëllimi i saj i qartë ishte të krijonte një bazë ligjore për integrimin e mëtejshëm në zonën e euros, por asnjëherë nuk u përdor për atë qëllim. Vlera më e madhe e kësaj procedure është se ajo mund të përdoret për qëllime fiskale. Një nëngrup i vendeve anëtare mund të përcaktojë një buxhet dhe të bien dakord se si ta financojnë atë, të themi, përmes një obligacioni të përbashkët.
Obligacionet e përhershme mund të jenë shumë të dobishme në këtë moment. Ato do t’i emetojnë shtetet anëtare, ekzistenca e vazhdueshme e të cilave do të pranohet nga investitorët afatgjatë, siç janë kompanitë e sigurimeve të jetës.
Obligacionet e përhershme ofrojnë një avantazh të madh në atë që principali i tyre nuk shlyhet kurrë, por vetëm kamata vjetore. Vlera aktuale e zbritur e pagesave të kamatës në të ardhmen zvogëlohet me kalimin e kohës – ajo do të afrohet, por nuk do të arrijë vlerën zero. Një sasi e caktuar e burimeve financiare, të themi, 1.8 trilionë eurot e planifikuara aktualisht, mund të rritet për disa herë më shumë nëse përdoret për të emetuar obligacione të përhershme në vend të obligacioneve të zakonshme. Kjo, në masë të madhe, do t’i zgjidhë problemet financiare të Evropës.
Nëse një vend emeton obligacione të përhershme, ai do të ketë avantazhin e shtuar se do të shihet nga vendet e tjera evropiane si një shembull që vlen të ndiqet. “Pesëshja dorështrënguar” duhet t’i konsiderojë obligacionet e përhershme si një instrument jashtëzakonisht tërheqës. Mbi të gjitha, ata duan të kursejnë para.
Në Evropë ekziston një nivel i lartë i kërkesës së pakënaqur për obligacione afatgjata nga kompanitë e sigurimeve dhe investitorët e tjerë afatgjatë. Në fillim, ata mund të kërkojnë një premium për obligacionet e përhershme sepse nuk janë të njohur me këtë instrument. Por, ka të ngjarë që premiumi të zhduket ashtu siç ata do të njihen me këtë instrument.
Italia nuk është ndër vendet që kanë fatin të jenë në gjendje të emetojnë obligacione të përhershme në emrin e saj, por ajo ka nevojë për përfitimet e obligacioneve të tilla shumë më tepër sesa vendet e tjera. Italia është ekonomia e tretë më e madhe në BE dhe prandaj lind pyetja çfarë do të ishte BE-ja pa të?
Një gjest i madh solidariteti do të ishte një situatë në të cilën vendet që shesin obligacione të përhershme në emrin e tyre do të garantonin emetimin e obligacioneve të tilla nga ana Italisë. Në fakt, kjo do ta forconte BE-në, që nga ana tjetër do të sillte përfitime indirekte edhe për ta. Pas një kohe, BE-ja mund të bëhet mjaft e fortë për të emetuar obligacione të përhershme në emrin e saj. Ky është një qëllim i vlefshëm për t’u ndjekur.
Xhorxh Sorosi është kryesues i “Soros Fund Management” dhe i Fondacioneve të Shoqërisë së Hapur. Ai është pionier në industrinë e fondeve të investimeve dhe autor i librave të shumtë, të tilla si Alkimia e financave, Paradigma e re e tregjeve financiare:kriza e kredive e vitit 2008 dhe çfarë do të thotë kjo, dhe Tragjedia e Bashkimit Evropian: shpërbërja apo rindërtimi? Libri i tij i fundit është Në mbrojtje të shoqërisë së hapur (Public Affairs, 2019)
Burimi: Project Syndicate:
—————————————————
1 Dhjetor 2020